Van tijd tot tijd kunnen we interessante Nederlandstalige Bijbels aan onze collectie toevoegen, hetzij door schenkingen, overnames van particulieren of door aankopen binnen het professionele circuit. Sommigen onderscheiden zich door hun uitgave, conditie, uitvoering of zeldzaamheid. Onder het thema ‘Biblia Neerlandica – Uitgelicht’ willen we een aantal pareltjes uit onze bibliotheek speciaal belichten.
Karetschildpad in Indische Oceaan
Het voorliggende Psalmenboekje uit 1688 bezit met een schildpadband een hoge decoratieve waarde en straalt klasse uit. Het basisproduct van het boekbandje zijn de hoornplaten van de karetschildpad. Het diertje leeft in de Indische Oceaan en kan tot 70 centimeter groot worden. Vandaag wordt het in veel landen erkend als een bedreigde diersoort en is de handel in veel landen (gelukkig!) verboden. Vooral de schilden van de mannetjes hebben een heldere tekening en opvallend vlamachtig patroon tegen een goudbruine basiskleur. Kenmerk is dat de naast elkaar liggende hoornplaten geen poriën hebben en door verwarming vrij eenvoudig te vormen zijn. Tegen het einde van de zeventiende en begin achttiende eeuw kreeg het geleidelijk een toepassing in het bekleden van boeken. Deze boekjes werden ook ‘krettebandjes’ genoemd en hadden vrijwel uitsluitend een religieuze inhoud: kleine bijbels, missalen, lied- en psalmenboekjes, enzovoort. Aangezien het basisproduct erg duur was, bleef het gebruik van dit soort boekjes beperkt tot een koopkrachtig publiek.
Het exemplaar uit de Biblia Neerlandica-collectie bevat een kinderpsalmboekje en is net geen 8 centimeter. Het is voorzien van scharnieren en sloten in filigrainzilver en lijkt door zijn beschaafde verschijningsvorm en warme uitstraling meer een sieraad dan een gebruiksvoorwerp.
Filigrain is gevlochten zilverdraad en is een hele oude techniek in de zilversmederij. Het woord filigrain is afgeleid van het Latijnse filum (= draad) en granum wat ‘korrel’ betekent. De grote rekbaarheid van zilver maakt het mogelijk om er hele dunne draden mee te trekken. In sommige gilden bestond de meesterproef uit het maken van een draadgetrokken boekslot. In de 17de eeuw ontstond in Amsterdam een zilvercentrum waar ook draadwerkers gevestigd waren. Bijvoorbeeld in ‘de Silverberch’ in de Wijde Kerksteeg. Mogelijk werd het zilverbeslag van ons Psalmboekje hier vervaardigd.
Nadere informatie over de uitgave:
GEGEVENS: Psalmen; De CL Psalmen Des Propheten Davids, En andere Lof-sangen. Uyt den Francoyschen in Nederlandschen Dichte overgeset. Door Petrum Dathenum. Mitsgaders den Christelicken Catechismo / gebeden / ende Formulieren. t’ Amsterdam, By Johannes Schot, Abraham van der Putte, Jacob Looman en Compagnie Anno 1688.
BESCHRIJVING
In 16°, mini-boekje (78 x 55 mm.); goud op snee. Contemporain, schildpad boekbandje met filigrain zilverbeslag i.v.v. sloten, muiters, aanzetstukken en scharnierstukken.
Op zoek naar een nieuwe ‘thuis’ voor een antieke Bijbel of een Bijbel/kerkboek met goud- of zilverbeslag? Wij bieden gratis onze expertise aan om hierbij te helpen.
Neem vrijblijvend contact met ons op via het contactformulier.
