In de 19e eeuw deed de Utrechtse hoogleraar Jacobus Isaac Doedes (1817–1897) een ontdekking die hem in vervoering bracht. In de bovenvertrekken van een middeleeuwse toren in Gelderland stuitte hij op een verzameling oude Bijbelboeken. Wat begon als een toevallige vondst, groeide uit tot een van de belangrijkste ontdekkingen in de geschiedenis van de gereformeerde Bijbel in het Nederlandse taalgebied.

Onder de boeken bevonden zich onder meer het Mattheüs-evangelie in de vertaling van Johannes Pelt uit 1522, en een Antwerps Nieuw Testament, uitgegeven door Adriaan van Berghen in 1523. Beide teksten behoren tot de vroegste Nederlandstalige Bijbeluitgaven en getuigen van een periode waarin religieuze vernieuwing, taalontwikkeling en boekdrukkunst elkaar versterkten.

Het enthousiasme van Doedes is makkelijk te begrijpen. De geschiedenis van de Bijbel in de Lage Landen is rijk, gelaagd en uniek in haar omvang. In de eerste helft van de 16e eeuw was Antwerpen een wereldhaven én een intellectueel knooppunt. De stad huisvestte tientallen drukkers die Bijbelteksten in de volkstaal verspreidden. Zo werd de Scheldestad een motor van de Reformatie.

Maar ook in de decennia en eeuwen daarna bleef het Bijbelverhaal evolueren. Nieuwe vertalingen, veranderende theologische inzichten en technologische innovaties voegden telkens nieuwe lagen toe. Tot op vandaag levert historisch onderzoek een indrukwekkende oogst aan gegevens, verhalen en verrassingen op.

Rubriek Geschiedenis biedt een breed overzicht van de belangrijkste vertaalinitiatieven in de Nederlanden, vanaf de uitvinding van de boekdrukkunst in de 15e eeuw tot aan het digitale tijdperk van de 21e eeuw. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de weergave van de Godsnaam in het Oude Testament: het zogeheten Tetragram, gevormd door de vier Hebreeuwse letters JHWH.