Godsnaam in Bijbels
• 17e eeuw
1616
Titel: BIBLIA, … de Gantsche Heylighe Schrift
Vertaling/Benaming: Liesveltbijbel, herdruk naar de uitgave van 1542
Drukker/Uitgever: Jan Jansz., Arnhem
Gebruik Godsnaam: Tetragram in drukkersmerk en gravure
Gravure: Ark van Noach
Nieuwe Testament - Titel
1636-’37
Titel: BIBLIA; Dat is: De gantsche H. Schrifture…
Vertaling/Benaming: Statenbijbel of Statenvertaling
Drukker/Uitgever: Paulus Aertsz. Van Ravensteyn, Leyden
Gebruik Godsnaam: Tetragram verwerkt in titelgravure. Zowel ‘IEHOVAH’, ‘JEHOVAH’ als ‘Jehovah’, ‘Jehova’ en ‘Iehova’ in de kanttekeningen
Titelgravure
Tekstgravure Genesis 1:1
Kanttekening Genesis 2:4
Kanttekening Genesis 16:13
Kanttekening Genesis 18:13
Kanttekening Genesis 19:24
Kanttekening Exodus 3:14
Kanttekening Exodus 6:2
Kanttekening Exodus 17:15
Kanttekening Exodus 23:21
Kanttekening Exodus 33:19
Kanttekening Leviticus 24;11
Kanttekening Deuteronomium 3:24
Kanttekening Deuteronomium 6:4
Kanttekening Deuteronomium 28:58
Kanttekening Richteren 6:11
Kanttekening Richteren 6:24
Kanttekening Psalm 68:5
Kanttekening Jesaja 42:8
Kanttekening Jeremia 23:6
Kanttekening Ezechïel 48:35
Kanttekening Hosea 12:6
Kanttekening Marcus 12:29
Kanttekening Romeinen 14:11
Kanttekening Openbaring 1:4
Het Tetragram centraal bovenaan in een driehoek verwerkt in titelgravures van diverse folio-uitgaven (tenzij anders aangegeven) van de Statenbijbel of Statenvertaling :
P.A. van Ravesteyn - Leyden (1636/37). Voor de Weduwe en erfgenamen H.J. van Wouw (2°)
P.A. van Ravesteyn - Leyden (1638). Voor de Weduwe en erfgenamen H.J. van Wouw (8°)
P. A. van Ravesteijn - Leyden (1639). Voor de Weduwe en erfgenamen H.J. van Wouw (2°)
Th. Jacobsz., Jan Fr. Stam, E. Cloppenburg & O.B. Smient (1641) Amsterdam (2°)
Th. Jacobsz. & Jan Fr. Stam (1641) Amsterdam (2°)
P. A. van Ravesteijn - Leyden (1641), Weduwe van Wouw & David Jansz. van Ilpendam (2°)
François Lieshout (1643) Amstelredam (2°)
Everard Cloppenburg (1643) Amsterdam (2°)
Hendrick van Marcken & Thomas Fonteyn (1643) Haerlem (2°)
Theunis Iacobsz. (1643) Amstelredam (2°)
Jan Fredericksz. Stam (1643) Amsterdam (2°)
Jan Marcusz (1643) Amsterdam (2°)
Everhard Cloppenburgh (1644) Amsterdam (2°)
Pieter Rammazeyn (1645) Gouda (2°)
Paulus Aertsz. van Ravesteyn (1645) Leyden (2°)
Pieter Loymans & Marten de Bot (1645) Dordrecht (2°)
Pieter & Jan Rammazeyn (1647) Gouda (2°)
Pieter Loymans & Marten de Bot (1648) Dordrecht (2°)
Th. Jacobsz - A'dam & E.W. Snellaert - Utrecht (1648) 2°
Wed. H. van Wouw (1649) 's Graven-Hage (2°)
Wed. H. van Wouw (1649) 's Graven-Hage (2°)
Paulus Aertsz. van Ravesteyn (1654) Amsterdam (2°)
Weduwe Joost Broersz. (1656) Amsterdam (2°)
Weduwe Joost Broersz. (1654) Amsterdam - drukkersvignet (2°)
Helmichus van Cappel (1662) Gorinchem (2°)
S. Imbrechts & G. Schagen (1662) Amsterdam (12°)
Jan Barentsen Smient in Compagnie (1662) Dordrecht (2°)
Jan Jacobsz. Bouman (1664) Amsterdam (2°)
I.I. Schipper (1668) Amsterdam (8°)
Gysbert de Groot (1687) Amsterdam (2°)
Iacob Albertsz. van Beverwyck (1687) Haarlem (2°)
Titelgravure (1741) 8°
Titelgravure (1745) 8°
Titelgravure (1747) 8°
Titelgravure (1750) 8°
Titelgravure (1752) 8°
Titelgravure
Eindornament
Statenbijbel uitgegeven te Amsterdam, bij Joost Hartgers in 1653. Het Tetragram is verwerkt in de titelgravure en in een gegraveerde hoofdletter. Hierin wordt afgebeeld hoe Adam en Eva op bevel van God (of JHWH) uit de Tuin van Eden verdreven worden:
Titelgravure
Bovenstaande uitgave van Joost Hartgers bevat een serie bijbelse kaarten, waaronder de kaart van het ‘Paradys’. De verticale kaders in de hoeken bevatten het Tetragram (JHWH):
Tetragram, links naast cartouche
'Paradys'-kaart (1653)
Tetragram, rechts naast cartouche
Laatste grote Statenbijbel te Amsterdam uitgegeven door Paulus Aertsz. van Ravesteyn in 1654. Op de titelgravure een vermelding van het Tetragram boven de titelpoort. Deze Bijbel bevat extra prentbladen met gravures van Cornelis Danckerts II (1664-1717). Hieronder volgen de gravures waarin het Tetragrammaton verwerkt werd:
Titelgravure
De JEHOVAHBIJBEL, een aangepaste editie van de Statenvertaling, waarvan acht verschillende titelbladen ontdekt zijn: 1755 (3x), 1756, 1761 en 1762 (3x):
1755
1755
1755
1756
1761
1762
1762
1762
Exodus 5
Exodus 13 en 14
Exodus 16
Psalmen 129 en 130
Statenbijbel gedrukt in 1716 bij Pieter Keur (Dordrecht) en Pieter Rotterdam (Amsterdam). Het Tetragram is verwerkt in het drukkersmerk met de afbeelding van ‘de schatgraver’, enkele gravures van L. Causé en N. Gommerse en in een eindornament:
Drukkersmerk
Gravure bij Daniël 7
Ornament
Statenbijbel gedrukt in 1782 in Haarlem, bij Joh. Enschede en Zoonen (z.g. ‘kerkbankbijbel’ in kwarto). De Godsnaam verwerkt in de vorm van het Tetragram in het initiaal bij Genesis 1:1, en in de vorm van ‘Jehova’ in de kanttekening bij Exodus 3:14:
Titelblad
Genesis 1:1
Exodus 3:14
Statenbijbel gedrukt in 1786 in Amsterdam, bij H. Brandt, D. onder de Linden, P. Schouten, J. de Groot, in compagnie (z.g. ‘kerkbankbijbel’ in kwarto). De Godsnaam in de vorm van ‘Jehova’ verwerkt in de kanttekening bij Exodus 3:14:
Titelblad
Kanttekening bij Exodus 3:14
Miniatuurbijbeltje gedrukt bij Petrus Servaas te ’s Gravenhage in 1750 (4,1 x 3,2 cm). Het Tetragram verwerkt in scheppingsgravure:
Boekband (35 x 27 mm.)
Titelgravure
Scheppingsgravure
Miniatuurbijbeltje gedrukt bij D. Langeweg te ’s Gravenhage in ca. 1750 (4,0 x 3,1 cm) Het Tetragram verwerkt in scheppingsgravure:
Titelblad
Titelgravure
Scheppingsgravure
1648
Titel: BIBLIA, Dat is: De gantsche H. Schrifture…
Vertaling/Benaming: Nederlandstalige Lutherbijbel of Lutherse vertaling
Drukker/Uitgever: Rieuwert Dirksz. van Baardt, Amsterdam
Gebruik Godsnaam: Tetragram verwerkt in titelgravure
Titelgravure
Titelgravure - detail
Het Tetragrammaton centraal bovenaan in een driehoek verwerkt in de titelgravure van diverse uitgaven van de Lutherbijbel:
1700
1702
1725
1734
1748
1750
1780
Lutherbijbel uit 1702, door Jacob Lindenberg te Amsterdam. Met gravures en geografische kaarten van Romeyn De Hooghe:
Titelgravure Oude Testament
Titelgravure Nieuwe Testament
Wereldkaart
Kaart van Paulus' reizen
Kaart van Paulus' reizen: close up
Lutherbijbel uit 1725, naar de herziene uitgave van Nicolaas Haas, uitgegeven door Samuël Schoonwald in Amsterdam. De Godsnaam verwerkt als het Tetragram in de titelgravures, en in gevocaliseerde vorm ‘Jehovah’ in de kanttekening bij Exodus 6:3:
Titelgravure I
Titelgravure II
Titelblad
Kanttekening Exodus 6:3
Nederlandstalige Lutherbijbel of Lutherse vertaling met de kanttekeningen van Otto von Gerlach (1862), uitgegeven door P.M. van der Made in Amsterdam:
Lutherbijbel Uitgave van 1862
Titelblad
Exodus 6:3 - kanttekeningen
1661
Titel: BIBLIA, Dat is de Gantsche H. Schrifture …
Vertaling/Benaming: Biestkensbijbel, herdruk van de uitgave van 1560
Drukker/Uitgever: Jan Jacobsz Bouman, Amsterdam
Gebruik Godsnaam: Tetragrammaton op de titel (gravuurtjes)
Titelgravure
Detail titelgravure
1662
Titel: Dat NIEUWE TESTAMENT, Ons Liefs Heeren Jesu Christi; …
Vertaling/Benaming: Biestkensbijbel, herdruk van de uitgave van 1560
Drukker/Uitgever: Sydtse Rinnerts, Leeuwarden
Gebruik Godsnaam: Tetragram op het drukkersvignet
Titelblad
Drukkersvignet
1700
Titel: Historie des Ouden en Nieuwen Testament, …
Vertaling/Benaming: Grote Mortierbijbel
Drukker/Uitgever: Pieter Mortier, Amsterdam
Gebruik Godsnaam: Tetragram verwerkt in goudstempeling van boekband, in titel- en tekstgravures
Goudstempeling
Goudstempeling detail
Titelgravure
Exodus 17
Exodus 39
